Telematik Nedir?
Telematik sözcüğü “telecommunications” ve “informatics” sözcüklerin birleşiminden oluşmaktadır ve uzak, farklı ve birbirinden bağımsız çalışan bilgisayar ağı sistemleri arasında bilginin, verinin işlenmesi ve dijital alışveriş anlamına gelmektedir.
Disiplinlerarası bir alan olarak “telematics” telekomünikasyon, araç teknolojileri, karayolu taşımacılığı, karayolu güvenliği, elektrik mühendisliği (sensörler, aletler, kablosuz iletişim, vb) ve bilgisayar bilimini (multimedya, internet, vs.) kapsar. Günümüzde bu sözcüğün anlamı daralarak otomobil ve ilgili sistemler için kullanılmaya başlamıştır. Dolayısıyla telematik, günümüzdeki anlamıyla, otomobil ile uzak bir yer arasında bilgi alışverişi anlamına gelmektedir.
Telematik sunduğu hizmetler nedeniyle bütünleşmiş bir komünikasyon altyapısına sahip olmak zorundadır. Örneğin GPS için uydu bağlantısına ihtiyaç duyarken, LBS/GIS (Location Based Service-Konum Tabanlı Hizmetler, Geographic Information System-Coğrafi Bilgi Sistemi), trafik bilgi hizmetleri, uzaktan araç tanısı, acil yardım gibi mobil multimedya hizmetler için GSM veya UMTS gibi hücresel sistemlere, WiMAX ve WRAN gibi kablosuz genişbant sistemlerine ihtiyaç duymaktadır. Benzer şekilde, ACC (Adaptive Cruise Control, Uyarlamalı Takip Sistemi), LDWS (Lane Departure Warning System, Şerit Terki Uyarı Sistemi) ve benzeri araç güvenliği yardımcı sistemler için, sensörlerin, kameraların, radarların eşgüdümlü çalışması gerekmektedir.*
Telematiğin, mobil iletişim teknolojileri, kablosuz erişim teknolojileri, katma değer hizmet sağlayıcılar, ikinci el otomobil piyasası, otomobil yedek parça, sigorta ve oto tamir gibi piyasalarda çok derin etki bırakması beklenmektedir. Telematiğin başarılı bir şekilde uygulanmasında iletişim sistemlerinin ortak çalışması ne kadar etkili ise yukarıda bahsedilen sektörlerin de eşgüdümlü çalışması o kadar etkilidir. Günümüzde Telematik hizmetleri daha çok WLAN, DSRC (Dedicated Short Range Communication-Kısa Mesafe Telsiz İletişim) gibi sistemler üzerinden verilirken ilerde bu hizmetlerin 100 Mbps iletişimi destekleyebilecek, daha ileri mobil iletişim ağları (4G) ve DMB (Digital Multimedia Broadcasting) üzerinden verilmesi beklenmektedir **
İyi Sürücüler Telematik Sayesinde SBM’den Öğrenilebilecek!
Araç sürücüleri için yapılan anketler(***), sürücülerin yüzde 80 oranında kendilerini ortalamanın üzerinde iyi sürücü olarak gördüklerini göstermektedir. Onlar için üzücü –ortak fikir olarak sevindirici– olan şey ise bunun böyle olmadığını,herkese gösterebilecek bir sistemin ortaya çıkması.
Uzun yıllardır sigorta şirketleri, sigortalıları için yaptığı fiyatlandırmalarda yaş, cinsiyet, meslek, sürücü tecrübesi vb. birçok farklı kriteri parametre olarak kullanılmakta; fakat istenen neticeler bir türlü alınamamaktadır. Fakat artık teknoloji sigorta şirketlerine sürücülerin gerçekten iyi sürücü olup olmadığını anlayabileceği bir şans sunuyor : “TELEMATİK SİGORTA”
Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi bünyesinde kurulacak sistem ile artık sigorta şirketleri, araçlarında telematik bulunan müşterilerinin sürüş bilgilerini takip ederek alışkanlıklarını ortaya çıkarabilir; kimin sözde kimin ise gerçekten iyi sürücü olduğunu kolaylıkla tespit edebilir. Birçok kişinin telematiğin bu işin tek yolu olduğuna inancı tam.
Sürücüleri takip işlemi aslında günümüzde çok popüler olan akıllı telefonlar aracılığı ile de yapılabilmektedir. Keza bazı sigorta şirketlerinin bunu çoktan kullanmaya başladığını da söyleyebiliriz. Buradaki ortak nokta sürüş ile ilgili bilgilerin bir şekilde data olarak alınması ve sigorta şirketleri tarafından risk fiyatlandırma çalışmalarında yorumlanabilmesi. Fakat akıllı telefonların takibi, telematikli araç takibine oranla daha az kullanılabileceği için telematik takip için çok daha güvenilir bir yöntem olacak. Sürücülerin her yıl farklı bir sigorta şirketi ile çalışma ihtimali de gözönüne alındığında merkezi bir sistem ihtiyacı ortaya çıkmakta; bu da yine Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’ne büyük iş düştüğünü göstermektedir.
Sürücü Performansı Nasıl Ölçülecek?
Amerika’da daha çok “pay-as-you-drive” –sürdüğün mesafe kadar öde– yöntemine odaklanılmış. Yani daha çok aracın yollarda harcadığı süre baz alınmakta. Başını özellikle İngiltere ve İtalya’nın çektiği Avrupa ülkelerinde ise “pay-how-you-drive” –nasıl kullandığına göre öde– yöntemi daha çok tercih edilmekte. Yani aracın yaptığı hızlar, hız değişimleri, fren sıklığı, ani fren yapma gibi sürüş tekniği ile bilgiler esas alınmakta.
Bu sistemlere göre iyi bir sürücü çıkmanız durumunda sigorta fiyatlarınızda %10 ile %40 arasında değişen indirimler kazanabilirsiniz.
Ülkemizde maalesef özellikle erkek sürücüler için yavaş ve dikkatli araba kullanmak olumsuz bir özellikmiş gibi lanse edilmekte; bunun kadın sürücülere mahsus olduğu gibi bir algı yaratılmaktadır. Bu sistem ile birlikte bu sürüş davranışının ileride kadın-erkek herkes tarafından benimsenebileceğini ve takdir edileceğini öngörebiliriz. Bugün -şirketler arasında değişlik gösterse de- özellikle genç kadın ve erkek sürücüler için daha yüksek sigorta fiyatları oluşabilmektedir. Telematik ile birlikte iyi sürücü olduğunu ispat edebilen genç sürücüler de artık çok daha uygun sigorta primleri ile karşılaşabilirler.
Sigorta şirketleri açısından incelediğimizde ise çok daha büyük faydaların elde edilmesi mümkün. Bugün sektörün motorlu araç sigortalarındaki hasar/prim oranları hala çok yüksek çıkmakta; sürücü bazlı bir fiyatlandırma etkili bir şekilde yapılamamaktadır. Telematik ile birlikte artık sürücü değerlendirmeleri bir takım aktüeryal varsayımlara göre değil, SBM’de tutulacak verilerin sorgulanması ile çok daha sağlıklı bir şekilde yapılabilecektir. Sürücülerin de daha dikkatli araç kullanacağını öngördüğümüzde hem sigorta sektörünün bitmeyen yarası olan hasar / prim oranlarının düşmesi sağlanacak, hem de ekonomik anlamda tüm sektör için önemli faydalar elde edilecektir.
Suistimaller Azalacak!
Telematiğin sigorta sektörüne bir başka faydası da sigorta suistimallerinin tespit edilebilmesini sağlaması olacak. Küçük bir hızla giden aracın çok büyük bir hasarla sigorta şirketine başvurması, söylemlerinin elde edilen veriler ile uyumsuz olması gibi durumlarda “fraud”u tespit edebilmek oldukça kolaylaşacak. Bu da irili ufaklı birçok suistimal girişiminin önüne geçilebilmesi adına çok büyük bir önem ifade etmektedir.
Kişisel Bilgiler SBM’de Güvende
Telematiğin tabiki sadece faydalarından bahsetmek yeterli değil. Çünkü tüm sürücülerin bu sistem hakkında bazı endişeleri de olacaktır. Bu da “kişisel bilgilerin güvenliği”. Tüm dünyada üzerinde en çok durulan konu olan “kişisel bilgilerin güvenliği” hususu, sürücülerin tereddütlerinin ortadan kaldırılması ve Telematiğin kullanımını artıracak en ciddi başlık olarak öne çıkmaktadır. Bu da yine sigorta sektörünün teknoloji ve veri merkezi olan Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’ni öne çıkarmaktadır. Bugün kişilerin sağlık gibi en hassas bilgilerini dahi veri olarak toplayan SBM, “Bilgi Güvenliği”ne verdiği büyük önem ile bu tereddütleri de ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.
Sürücüler de Kendilerini Takip Edebilecek
Sigorta şirketlerinin SBM’de tutulacak telematik verilerini sorgulayarak primleri daha etkin olarak belirleyebileceğinden yukarıda bahsetmiştik. Tabi ki bu bilgiler sadece sigorta şirketleri ile paylaşılmayacak. Gerek akıllı telefonlarda yer alacak mobil uygulamalar gerekse de SBM tarafından sağlanacak diğer sorgulama hizmetleri sayesinde sürücüler de kendi sürüş performanlarını ve ortaya çıkan verileri anlık olarak sorgulayabilecek.
Tamamen şeffaf olacak bu sistem ile birlikte sigorta şirketleri ve sürücüler arasında yaşanabilecek prim artışları ile ilgili problemler de son bulacaktır. Umarım hem sürücüler, hem sigorta sektörü, hem de kamu yararına olabilecek bu sistem, ülkemizde de benimsenir ve başarıyla uygulanır.
Son Sözler
Telematik hizmetlerinin yaygınlaşması, daha etkin, ekonomik, eğlenceli ve güvenilir bir ulaşım sistemi için temel teşkil etmektedir. İleriki yıllarda, araba sadece ulaştırma aracı fonksiyonunu yürütmeyecek bunlara ek olarak, ofis veya eğlence merkezi olarak da kullanılacaktır. İnsanoğlunun araç başında geçirdiği süre her geçen gün artarken bu tip hizmetlere olan talep de benzer şekilde artacaktır.
Telematiğin söz konusu işlevselliğinin yanında aynı zamanda ülkemizde de çok önemli bir problem olan trafik kazalarının azaltılmasına katkıda bulunacağını, Avrupa Birliği’nde yürütülen çeşitli projeler neticesinde elde edilen başarılardan anlamak mümkündür. Ülkemiz aynı zamanda otomotiv yan sanayide oldukça güçlü bir konumda bulunmaktadır. Telematik uygulamalarına yönelik tasarlanmamış eski araçların sisteme entegrasyonunda, bu araçlara entegre edilecek aygıtların üretiminin başlanması, bu aygıtların iyi bir dağıtım ağıyla dünyaya pazarlanması ülkemizdeki otomotiv endüstrisi için çok büyük bir fırsattır.
Sonuç olarak, ülkemizde büyük bir trafik problemi mevcuttur ve yaşanan kazaların ülkeye maddi ve manevi maliyeti inanılmaz boyuttadır. Sigorta sektöründen başlanacak olan takip sistemi ile sürücülerin daha dikkatli araç kullanmaya yönlendirilmesi sağlanacak ve başta trafik kazaları olmak üzere pek çok trafik problemi ile başa çıkılabilecektir.
Kaynakça/Resources:
*http://www.habtekus.yildiz.edu.tr/2007/cd/bildiriler/yeni_hizmet_turleri_gelecege_bakis/53.pdf
** Cho, Hanbyeog and Oh, Hyunseo, 2003, “Telematics Networks and Wireless Access Technology”, Workshop on Standardization in Telecommunications
Erkan Çinko 